Tóm tắt
Mục tiêu: Đánh giá giá trị của cystatin C huyết thanh trong ước tính mức lọc cầu thận (GFR- Glomerular Filtration Rate ) ở bệnh nhân xơ gan đang điều trị tại Khoa Nội Tiêu hóa, Bệnh viện Đà Nẵng.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang có phân tích được thực hiện trên 101 bệnh nhân xơ gan và 115 đối tượng khỏe mạnh làm nhóm chứng. Các chỉ số sinh hóa bao gồm nồng độ creatinin và cystatin C huyết thanh được định lượng; GFR được ước tính theo công thức CKD-EPI 2021 sử dụng creatinin-cystatin C. Mối liên quan giữa các biến số liên tục được đánh giá bằng hệ số tương quan Pearson. Giá trị chẩn đoán được xác định qua phân tích đường cong ROC với diện tích dưới đường cong (AUC), độ nhạy và độ đặc hiệu. Phân tích thống kê được thực hiện bằng phần mềm SPSS phiên bản 22.0.
Kết quả: Tuổi trung bình của bệnh nhân xơ gan là 57,6 ± 11,3 tuổi; nam giới chiếm 77,2%. Nồng độ cystatin C huyết thanh trung bình là 1,3 ± 0,5 mg/L. Không ghi nhận sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về nồng độ cystatin C giữa các nhóm tuổi và giới. Cystatin C có tương quan nghịch rất chặt chẽ với eGFR theo công thức CKD-EPI creatinin-cystatin C (r = - 0,902; p < 0,001), mạnh hơn creatinin (r = -0,699; p < 0,001). Ở nhóm bệnh nhân có GFR < 60 ml/phút/1,73 m², cystatin C với điểm cắt > 1,5 mg/L cho độ nhạy 91,3%, độ đặc hiệu 98,7% và AUC-ROC = 0,988 (p < 0,001), cao hơn so với creatinin (AUC-ROC = 0,905; độ nhạy 87,0%; độ đặc hiệu 89,7%; p < 0,001). Trong nhóm GFR 60 - 89 ml/ phút/1,73 m², cystatin C tiếp tục cho thấy giá trị tiên lượng tốt, với điểm cắt tối ưu là > 1,02 mg/L, cystatin C huyết thanh đạt độ nhạy 95,6%, độ đặc hiệu 93,9%, và AUC-ROC = 0,991 (p < 0,001), tốt hơn creatinin huyết thanh.
Kết luận: Cystatin C huyết thanh là một chỉ điểm sinh học có giá trị cao trong đánh giá suy giảm mức lọc cầu thận ở bệnh nhân xơ gan, vượt trội hơn creatinin về độ nhạy, độ đặc hiệu và khả năng phát hiện sớm rối loạn chức năng thận.
| Đã xuất bản | 30-09-2025 | |
| Toàn văn |
|
|
| Ngôn ngữ |
|
|
| Số tạp chí | Tập 15 Số 5 (2025) | |
| Phân mục | Nghiên cứu | |
| DOI | 10.34071/jmp.2025.5.11 | |
| Từ khóa | Cystatin C huyết thanh, mức lọc cầu thận, xơ gan Serum cystatin C, glomerular filtration rate, cirrhosis |
công trình này được cấp phép theo Creative Commons Attribution-phi thương mại-NoDerivatives 4.0 License International .
Bản quyền (c) 2025 Tạp chí Y Dược Huế
GBD 2017 Cirrhosis Collaborators. The global, regional, and national burden of cirrhosis by cause in 195 countries and territories, 1990–2017: A systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2017. Lancet Gastroenterol. Hepatol. 2020, 5, 245–266.
Trần Văn Huy. Hội chứng gan thận. Giáo trình sau đại học Bệnh học gan mật tụy. Nhà xuất bản Đại học Huế. 2018; tr.116-125.
Omar M, Abdel-Razek W, Abo-Raia G, Assem M, El-Azab G. Evaluation of serum cystatin C as a marker of early renal impairment in patients with liver cirrhosis. Int J Hepatol. 2015:309042.
Lesley A Inker, Christopher H Schmid, Hocine Tighiouart, John H Eckfeldt, Harold I Feldman, Tom Greene, et al. CKD-EPI Investigators. Estimating glomerular filtration rate from serum creatinin and cystatin C. N Engl J Med. 2012; 367(1):20–29.
Phạm Thị Quế. Nghiên cứu tổn thương thận cấp chức năng ở bệnh nhân xơ gan. Luận văn thạc sĩ Y học, Đại học Y Hà Nội. 2020.
Huỳnh Đình Vũ Thảo. Đặc điểm và giá trị tiên lượng của tổn thương thận cấp ở bệnh nhân xơ gan. Luận văn Chuyên khoa cấp II, Đại học Y Dược Huế. 2022.
Võ Thị Mỹ Dung. Tỉ lệ tổn thương thận cấp và tiên lượng tử vong ở bệnh nhân xơ gan mất bù. Luận án tiến sĩ Y học, Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh. 2017.
Đặng Anh Đào. Nghiên cứu mức lọc cầu thận bằng cystatin C huyết thanh ở bệnh nhân tiền đái tháo đường và đái tháo đường típ 2. Luận án Tiến sĩ y học, Đại học Y Dược Huế. 2019.
Đỗ Thị Thanh Thủy, Giáng Thị Mộng Huyền. Đánh giá độ lọc cầu thận (GFR) bằng phương pháp đo Cystatin C huyết thanh trên bệnh nhân xơ gan. Y Học Thành phố Hồ Chí Minh. 2014; Tập 18, Số 1-2014: 563 ‐ 569.
Lei Lei, Liang Ping Li, Zhen Zeng, Jing Xi Mu, Xue Yang, Chao Zhou, Zhi Lan Wang, et al. Value of urinary KIM-1 and NGAL combined with serum Cys C for predicting acute kidney injury secondary to decompensated cirrhosis. Sci Rep. 2018; 8(1): 7962.
Gomaa SH, Shamseya MM, Madkour MA. Clinical utility of urinary neutrophil gelatinase-associated lipocalin and serum cystatin C in a cohort of liver cirrhosis patients with renal dysfunction: a challenge in the diagnosis of hepatorenal syndrome. Eur J Gastroenterol Hepatol. 2019; 31(6): 692-702.
Balaraman Velayudham, Remi George Thomas, C Vasudevan, R P Senthilkumar, Thirumalvalavan, Murugesan. Serum cystatin C unmasks renal dysfunction in cirrhosis and performs better in estimation of glomerular filtration rate. Saudi J Kidney Dis Transpl. 2020; 31(6): 1320-1330.
Trần Thái Thanh Tâm. Đánh giá độ lọc cầu thận bằng cystatin C huyết thanh ở bệnh nhân ghép thận, Luận án tiến sĩ y học, Đại học Y Dược Hồ Chí Minh. 2017.
Stefan Herget-Rosenthal, Günter Marggraf, Johannes Hüsing, Frauke Göring, Frank Pietruck, Onno Janssen, et al. Early detection of acute renal failure by serum cystatin C. Kidney Int. 2004;66:1115-1122.
Thierry Le Bricon, Isabelle Leblanc, Mourad Benlakehal, Cécile Gay-Bellile, Danielle Erlich, Said Boudaoud. Evaluation of renal function in intensive care: plasma cystatin C vs. creatinin and derived glomerular filtration rate estimates. Clin Chem Lab Med. 2005;43:953-957.
National Kidney Foundation. KDOQI Clinical practice guideline for diabetes and chronic kidney disease: 2012 update. Am J Kidney Dis. 2012; 60(5), pp. 850-886
Adachi M, Tanaka A, Aiso M, Takamori Y, Takikawa H. Benefit of cystatin C in evaluation of renal function and prediction of survival in patients with cirrhosis. Hepatol Res. 2015;45(13):1299–1306.
Mona Abd El-Rahman Abu El-Makarem, Mahmoud Mohamed Mousa, Lion Azer Ayaad, Hesham K. H. Keryakos. Comparative study of various glomerular filtration rate estimating equations in Egyptian patients with hepatitis C virus related liver cirrhosis: a single-center observational study. Egyptian Liver Journal. 2021;11:23.
Delanaye P, Lambermont B, Chapelle JP, Gielen J, Gerard P, Rorive G. Plasmatic cystatin C for the estimation of glomerular filtration rate in intensive care units. Intensive Care Med. 2004;30:980-983.
Dharnidharka VR, Kwon C, Stevens G. Serum cystatin C is superior to serum creatinin as a marker of kidney function: a meta-analysis. Am J Kidney Dis. 2002; 40:221– 6.